Roken, Alcohol en Drugs

Hoewel we de laatste 15 jaar een indrukwekkende daling zagen van het alcoholgebruik bij de jeugd, zien we in de resultaten weer een lichte stijging. In 2003 had 62% van de jongeren in de voorgaande 4 weken alcohol gedronken, in 2019 was dit 29% en in 2021 is het 33%. Ook het binge-drinken (drinken van 5 of meer glazen per keer) is licht toegenomen: van 40% in 2003 naar 21% in 2019 naar 24% in 2021.

Daling alcoholgebruik

Hoewel we regionaal een daling zien, zijn er ook gemeenten waar die daling lijkt te stagneren. Dit zijn vooral de gemeenten waar ouders minder afkeurend staan tegenover alcohol.

Ook het percentage rokende jongeren was de afgelopen jaren sterk gedaald en is nu weer heel licht gestegen: in 2003 rookte 20% van de jongeren, in 2019 7% en 2021 is dat 9%. Het aantal dagelijkse rokers is hetzelfde als 3 jaar geleden(3%). Uit dit onderzoek zijn geen resultaten over vapen beschikbaar (dit wordt wel nagevraagd in het volgende onderzoek van najaar 2023).

• Het gebruik van drugs is de afgelopen 2 jaar ongeveer gelijk gebleven. Van de jongeren heeft 5% in 2021 recent hash/wiet gebruikt (2019: 4%).
• Bij lachgas is er sprake van een stijging. In 2019 had 3% van de jongeren ooit lachgas gebruikt, in 2021 is dit 5%.
• Het gebruik van overige drugs (zoals XTC, paddo’s, amfetaminen, cocaïne) komt in de leeftijdsgroep van de Gezondheidsmonitor (13-16 jaar) nog weinig voor (1%).
• Zowel voor alcoholgebruik, roken en blowen geldt dat dit het hoogst is bij de vmbo-basis/kader-leerlingen en het laagst bij vwo-leerlingen.

Helder op School biedt scholen een integrale aanpak om leerlingen te stimuleren niet te roken of drinken, geen drugs te gebruiken en niet te veel te gamen. Onder deskundige begeleiding van IrisZorg Preventie werkt u stap voor stap aan het creëren van een gezond klimaat op school.

1. Zorg voor een duidelijk en goed werkend beleid.
2. Stimuleer uw leerlingen tijdig om op een gezonde manier om te gaan met tabak, alcohol, drugs en gamen.
3. Werk samen met hun ouders of opvoeders om roken, alcohol- en drugsgebruik te voorkomen (of zo lang mogelijk uit te stellen), en om gamegedrag in balans te houden.
4. Bevorder de deskundigheid van alle medewerkers van de school op het gebied van genotmiddelen en gamen, het signaleren en het bespreken van problematische signalen.

Laat  leerlingen op deze manier het beste uit hun schooltijd halen en een goede basis leggen voor een waardevolle toekomst.

Zie ook het filmpje.

Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg regio Nijmegen of regio Rivierenland.

Frisse start is een lesprogramma voor de brugklas. Het stelt een negatieve sociale norm ten opzichte van middelengebruik centraal. Het bekrachtigt het vasthouden van een gezonde houding (de meeste brugklassers drinken, roken of blowen niet) en stimuleert het maken van verstandige keuzes. Ook ouders/verzorgers worden hierbij betrokken. Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Samen Fris: is een lessenserie voor de leerjaren 2 en 3. Het doel is leerlingen bewust te maken van de risico’s van roken, alcohol en blowen. Daarnaast ondersteunt het ouders/verzorgers en leerlingen bij het praten over de gezonde sociale norm: niet roken, niet drinken en niet blowen. Voor meer informatie zie dit filmpje https://vimeo.com/457765465 of mail voor hulp bij implementatie naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Smoke Free Challenge is een klassikale niet-roken-wedstrijd voor klas 1 en 2 van alle schooltypen in het VO. Leerlingen beloven 6 maanden lang niet te (gaan) roken of te vapen. Door het maken van een creatieve opdracht kan de klas een mooie prijs winnen. Mail voor meer informatie naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

In Charge: dit zijn lessen voor leerlingen vanaf klas 4 van het VO en de eerste twee leerjaren van het MBO (niveau 3 en 4). Deze interventie is gericht op het trainen van zelfcontrole, waardoor jongeren beter in staat zijn verleidingen (zoals middelengebruik) te weerstaan. Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Sinds 1 augustus 2020 is een rookvrij schoolterrein wettelijk verplicht. Dit geldt voor iedereen: personeel, ouders, bezoekers en leveranciers, zonder uitzonderingen. De school is verplicht om het rookverbod aan te duiden bij alle ingangen van het terrein, bijvoorbeeld door middel van een rookvrij stoeptegel of bord. Als iemand wel op het schoolterrein rookt is de school verplicht om die persoon daarop aan te spreken. Het rookverbod moet dus actief gehandhaafd worden. De NVWA controleert of onderwijsinstellingen het rookverbod op hun terreinen naleven.

Kijk op www.rookvrijschoolterrein.nl voor tips over het handhaven van een rookvrij terrein en het aanspreken van leerlingen / personeel die blijven roken naast het hek en/of in het zicht van leerlingen.

Be wise, think twice bestaat uit 4 lessen voor klas 1 en 2 van het VSO, cluster 4. Het is gericht op bewustwording van de risico’s van alcohol- en druggebruik. Door middel van filmpjes krijgen leerlingen een beeld van de negatieve gevolgen van problematisch gebruik van middelen. De lessen geven leerlingen handvatten om te zorgen dat het niet zover komt.

Eventueel kan het lesprogramma uitgebreid worden met een theatervoorstelling: Cool Zeker! Daarvoor dienen docenten een workshop signaleren en begeleiden gevolgd te hebben.

Ook is er een bordspel: TRIP, waarmee op een speelse en laagdrempelige manier het middelengebruik van leerlingen en hun ideeën daarover inzichtelijk wordt.

Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Iriszorg Preventie biedt op verschillende manieren ondersteuning aan ouders. Organiseer bijvoorbeeld een ouderavond op school, of laat ouders zelf een homeparty thuis organiseren. IrisZorg is ook voor consultatie bereikbaar, waarbij de school het gesprek blijft voeren. Het is ook mogelijk ouders te verwijzen voor een gratis persoonlijk adviesgesprek over roken, alcohol, drugs, social media en/of gamen.

IrisZorg verzorgt verschillende trainingen. Het doel van de deskundigheidsbevordering is om docenten en andere onderwijsprofessionals inzicht te geven in (problematisch) middelengebruik of risicovol gamen. Tevens biedt de deskundigheidsbevordering handvatten om het middelengebruik/gamegedrag bespreekbaar te maken met leerlingen.

Voor het thema Gamen en Social Media is ook een e-learning ontwikkeld door het Trimbosinstituut. Deze kost ongeveer 10 euro en is aan te vragen via Trimbos.