Roken, Alcohol en Drugs

Na een jarenlange daling van alcoholgebruik bij jongeren, zien we dat deze tussen 2019 en 2023 gestabiliseerd is. In 2003 had 62% van de jongeren in de voorgaande 4 weken alcohol gedronken. In 2019 was dit 29% en in 2023 is dit 30%. Ook het binge-drinken (drinken van 5 of meer glazen per keer) is ongeveer gelijk gebleven aan 2019. In 2003 had nog 40% binge gedronken, in 2019 was dit 21% en in 2023 is dit 19%. In klas 2 heeft 15% recent gedronken en in klas 4 is dat 44%. Op het vmbo wordt vaker gedronken dan op havo of vwo. Het vaakst drinken jongeren thuis (bij zichzelf of iemand anders). Van de ouders vindt 18% het goed dat de jongeren drinkt of zou drinken.

Ook het percentage rokende jongeren was de afgelopen jaren sterk gedaald maar is nu aan het stijgen. In 2007 rookte 13% van de jongeren tenminste wekelijks, in 2019 is dit 4% en in 2023 is dit 7%. Sinds 2019 hebben we ook gevraagd naar vapen (e-sigaret). In 2019 deed 2% van de jongeren dit wekelijks, in 2023 is dit 9%. Meiden vapen iets vaker dan jongens. Jongeren in klas 4 en op het vmbo roken en/of vapen vaker.

Ongeveer 1 op de 20 jongeren heeft recent wiet of hasj gebruikt. Dit is ongeveer gelijk aan de afgelopen jaren. Blowen gebeurt meer op het vmbo dan op havo of vwo. Het gebruik van snus (nicotinezakjes) wordt door 1% van de jongeren tenminste wekelijks gebruikt (5% heeft het ooit gebruikt).

We hebben in 2023 niet meer naar andere vormen van drugsgebruik gevraagd. Dit lag voorgaande jaren altijd rond de 1%. Sinds 2021 wordt de jongvolwassenenmonitor afgenomen, waarbij de doelgroep 16 tot en met25-jarigen is. We zien dat het gebruik van drugs met name hier begint en nog niet in klas 2 of 4 van het VO.

Helder op School biedt scholen een integrale aanpak om leerlingen te stimuleren niet te roken of drinken, geen drugs te gebruiken en niet te veel te gamen. Onder deskundige begeleiding van IrisZorg Preventie werkt u stap voor stap aan het creëren van een gezond klimaat op school.

1. Zorg voor een duidelijk en goed werkend beleid.
2. Stimuleer uw leerlingen tijdig om op een gezonde manier om te gaan met tabak, alcohol, drugs en gamen.
3. Werk samen met hun ouders of opvoeders om roken, alcohol- en drugsgebruik te voorkomen (of zo lang mogelijk uit te stellen), en om gamegedrag in balans te houden.
4. Bevorder de deskundigheid van alle medewerkers van de school op het gebied van genotmiddelen en gamen, het signaleren en het bespreken van problematische signalen.

Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg nijmegenpreventie@iriszorg.nl of preventie@iriszorg.nl

Frisse start is een lesprogramma voor de brugklas. Het stelt een negatieve sociale norm ten opzichte van middelengebruik centraal. Het bekrachtigt het vasthouden van een gezonde houding (de meeste brugklassers drinken, roken of blowen niet) en stimuleert het maken van verstandige keuzes. Ook ouders/verzorgers worden hierbij betrokken. Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Samen Fris: is een lessenserie voor de leerjaren 2 en 3. Het doel is leerlingen bewust te maken van de risico’s van roken, alcohol en blowen. Daarnaast ondersteunt het ouders/verzorgers en leerlingen bij het praten over de gezonde sociale norm: niet roken, niet drinken en niet blowen. Voor meer informatie mail voor hulp bij implementatie naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Smoke Free Challenge is een klassikale niet-roken-wedstrijd voor klas 1 en 2 van alle schooltypen in het VO. Leerlingen beloven 6 maanden lang niet te (gaan) roken of te vapen. Door het maken van een creatieve opdracht kan de klas een mooie prijs winnen. Mail voor meer informatie naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

In Charge: dit zijn lessen voor leerlingen vanaf klas 4 van het VO en de eerste twee leerjaren van het MBO (niveau 3 en 4). Deze interventie is gericht op het trainen van zelfcontrole, waardoor jongeren beter in staat zijn verleidingen (zoals middelengebruik) te weerstaan. Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Sinds 1 augustus 2020 is een rookvrij schoolterrein wettelijk verplicht. Dit geldt voor iedereen: personeel, ouders, bezoekers en leveranciers, zonder uitzonderingen. De school is verplicht om het rookverbod aan te duiden bij alle ingangen van het terrein, bijvoorbeeld door middel van een rookvrij stoeptegel of bord. Als iemand wel op het schoolterrein rookt is de school verplicht om die persoon daarop aan te spreken. Het rookverbod moet dus actief gehandhaafd worden. De NVWA controleert of onderwijsinstellingen het rookverbod op hun terreinen naleven.

Kijk op www.rookvrijschoolterrein.nl voor tips over het handhaven van een rookvrij terrein en het aanspreken van leerlingen / personeel die blijven roken naast het hek en/of in het zicht van leerlingen.

Be wise, think twice bestaat uit 4 lessen voor klas 1 en 2 van het VSO, cluster 4. Het is gericht op bewustwording van de risico’s van alcohol- en druggebruik. Door middel van filmpjes krijgen leerlingen een beeld van de negatieve gevolgen van problematisch gebruik van middelen. De lessen geven leerlingen handvatten om te zorgen dat het niet zover komt.

Eventueel kan het lesprogramma uitgebreid worden met een theatervoorstelling: Cool Zeker! Daarvoor dienen docenten een workshop signaleren en begeleiden gevolgd te hebben.

Ook is er een bordspel: TRIP, waarmee op een speelse en laagdrempelige manier het middelengebruik van leerlingen en hun ideeën daarover inzichtelijk wordt.

Voor meer informatie of hulp bij implementatie, mail naar IrisZorg: nijmegenpreventie@iriszorg.nl (regio Nijmegen) en preventie@iriszorg.nl (regio Rivierenland).

Iriszorg Preventie biedt op verschillende manieren ondersteuning aan ouders. Organiseer bijvoorbeeld een ouderavond op school, of laat ouders zelf een homeparty thuis organiseren. IrisZorg is ook voor consultatie bereikbaar, waarbij de school het gesprek blijft voeren. Het is ook mogelijk ouders te verwijzen voor een gratis persoonlijk adviesgesprek over roken, alcohol, drugs, social media en/of gamen.

IrisZorg verzorgt verschillende trainingen. Het doel van de deskundigheidsbevordering is om docenten en andere onderwijsprofessionals inzicht te geven in (problematisch) middelengebruik of risicovol gamen. Tevens biedt de deskundigheidsbevordering handvatten om het middelengebruik/gamegedrag bespreekbaar te maken met leerlingen.

Voor het thema Gamen en Social Media is ook een e-learning ontwikkeld door het Trimbosinstituut. Deze kost ongeveer 10 euro en is aan te vragen via Trimbos.