Schadelijke stoffen

Ga je klussen in een huis dat vóór 1994 gebouwd is? Pas dan op voor asbest. Het kan zijn dat dat nog in je huis zit. Als je asbest beschadigt, komen er vezels in de lucht. Als je die vezels inademt kun je daar kanker van krijgen. Hoe meer vezels je inademt, hoe groter de kans dat dat ook echt gebeurt. Vooral mensen die met asbest hebben gewerkt lopen risico. Daarom zijn we nu veel voorzichtiger met asbest. En zijn er strenge regels voor het verwijderen van asbest.

Vroeger gebruikten we veel asbest bij het bouwen van huizen. Het werd dan vaak verwerkt in een ander materiaal, bijvoorbeeld in cement. Daarvan werden onder andere rioleringsbuizen, schoorsteenkanalen en golfplaten voor daken gemaakt. Als je dat materiaal beschadigt komen de vezels vrij. Dat gebeurt als je erin boort of zaagt. Of bij een brand.

Kijk voor meer informatie over asbest op GGDLeefomgeving.nl.

Koolmonoxide (CO) is een gevaarlijk gas. Het gevaarlijke aan koolmonoxide is dat je het niet ruikt of proeft. Je kunt het dus niet herkennen. Maar als je het inademt kun je bewusteloos raken en overlijden. Als je koolmonoxide inademt kun je de volgende klachten krijgen:

  • je krijgt hoofdpijn
  • je wordt misselijk en je kunt ook gaan overgeven
  • je wordt moe en soms raak je in de war

Adem je veel koolmonoxide in? Dan kun je bewusteloos raken en in coma raken of overlijden.

Heb je klachten die lijken op klachten van koolmonoxidevergiftiging? Of gaat je CO-melder af? Doe dan het volgende:

  • Waarschuw je huisgenoten
  • Ga zo snel mogelijk naar buiten
  • Bel 112 en volg de aanwijzingen van de hulpdienst op

Kijk voor meer informatie over koolmonoxide op GGDLeefomgeving.nl.

Lood is vooral een risico voor jonge kinderen. Als ongeboren kinderen en jonge kinderen het binnenkrijgen, heeft dat gevolgen voor hun hersenen. Die ontwikkelen zich dan minder goed. Hierdoor krijgen deze kinderen een iets lager IQ. Het is daarom belangrijk dat kinderen zo weinig mogelijk lood binnenkrijgen. Dat geldt ook voor zwangere vrouwen en voor vrouwen die zwanger willen worden.

Er zijn veel factoren die bepalen hoe intelligent een kind wordt. Het is daarom niet mogelijk om bij een individueel kind te zeggen of het minder intelligent is geworden doordat het lood binnengekregen.

Lood kan lang in je lichaam aanwezig blijven. Dat komt doordat lood zich opslaat in je botten en daar weer langzaam uit vrijkomt. Heb je op kinderleeftijd teveel lood binnengekregen? Dan kun je daar ook als je volwassen bent nog teveel lood door in je bloed hebben. Dat kan mogelijk een hogere bloeddruk of chronische nierziekten veroorzaken. Ook als je op volwassen leeftijd teveel lood binnenkrijgt kan dat leiden tot een hogere bloeddruk en een grotere kans op nierziekten.

Kijk voor meer informatie over lood op GGDLeefomgeving.nl.

In oude thermometers, bloeddrukmeters en barometers kan kwik zitten. Als je zo’n voorwerp kapot laat vallen, rollen en stuiteren de bolletjes kwik naar alle kanten. Soms meters ver weg. Die bolletjes zijn zo klein dat je ze moeilijk kunt opruimen. Blijven er bolletjes liggen? Dan verdampen ze langzaam tot kwikdamp. En daar kun je ziek van worden.

Als je lange tijd een beetje kwikdamp inademt, is dat slecht voor je zenuwen en nieren. Je kunt dan bijvoorbeeld deze klachten krijgen:

  • spiersamentrekkingen; beven of trillen
  • prikkelbaarheid
  • slechte concentratie en moeite om dingen te onthouden
  • rode verkleuring en schilfering van de huid in het gezicht of van handen en voeten
  • jeuk of pijn aan vingers en tenen
  • ontstoken tandvlees

Sommige van de klachten komen ook voor bij andere ziektes. Daardoor denken mensen zelf, en ook dokters, bij deze klachten vaak niet meteen aan een kwikvergiftiging.

Kijk voor meer informatie over kwik op GGDLeefomgeving.nl.

Bestrijdingsmiddelen zijn middelen die we gebruiken om onkruid en ongedierte te bestrijden. Op kleine schaal, in of om het huis. Maar ook op grote schaal, op akkers, bollenvelden en in boomgaarden. Bestrijdingsmiddelen heten ook wel gewasbeschermingsmiddelen. Ze beschermen de gewassen tegen schade van buitenaf. Er zijn veel verschillende bestrijdingsmiddelen, die elk verschillende stoffen bevatten.

Kijk voor meer informatie over bestrijdingsmiddelen op GGDLeefomgeving.nl.

PFAS zijn poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een groep van duizenden chemische stoffen. Bekende voorbeelden zijn PFOS, PFOA en GenX. PFAS worden door de mens gemaakt. Ze worden in heel veel producten en productieprocessen gebruikt. Er is steeds meer bekend over hoe schadelijk de stoffen zijn voor mensen en het milieu. We weten dat deze stoffen:

  • slecht afbreken
  • zich makkelijk verspreiden
  • en zich ophopen in planten, dieren en mensen

Hierdoor zitten PFAS overal in onze omgeving en blijven ze daar lang.
In het nieuws hoor je vaak over bepaalde gebieden in Nederland waar PFAS een probleem is. Bijvoorbeeld de omgeving van Dupont/Chemours in Dordrecht en de Westerschelde. Maar PFAS zijn niet alleen in die gebieden een probleem. Overal in Nederland zitten PFAS in de bodem, in het (grond)water, in planten en in dieren. Via ons eten en drinken komen deze stoffen ook in ons lichaam terecht.

Kijk voor meer informatie over PFAS op GGDLeefomgeving.nl.