Gezonde voeding & ondervoeding

Met het ouder worden verandert wat een gezond voedingspatroon inhoudt. Veel mensen weten dit nog niet, zowel senioren als professionals. Een ongezond voedingspatroon kan zelfs leiden tot ondervoeding. Daarom zijn gezonde voeding en het voorkomen van ondervoeding belangrijke onderdelen van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en van vitaal ouder worden.

Cijfers

Gezonde voeding

Bijna de helft van de thuiswonende ouderen in onze regio eet elke dag groente. Iets meer dan de helft eet dagelijks fruit. Ongeveer drie op de vier ouderen eten minstens één keer per week vis. Daarnaast eet 62% elke dag volkorenproducten en 71% minstens één keer per week peulvruchten. Meer cijfers vind je op ons Dashboard Gezondheid in Cijfers.

Ondervoeding

Een op de tien thuiswonende ouderen is ondervoed. Bij het ouder worden loopt dit percentage zelfs op tot 15 a 20 procent van de 75 plussers (Bron: Loketgezondleven.nl).

Wat doen wij?

We stimuleren gezonde voeding op collectieve wijze; in buurten, wijken en via intermediairs. Daarbij wordt het thema bijvoorbeeld ingebed in al lopende activiteiten, zoals een valpreventietraining of ontmoetgroepen voor senioren. Wij maken hierbij gebruik van landelijke interventies, materialen en landelijke experts van bijvoorbeeld Kenniscentrum Ondervoeding en het Voedingscentrum dat zowel adviezen geeft over 50 plussers als 70 plussers.

Onze visie op voeding en ondervoeding

Wanneer wij vanuit de GGD aandacht besteden aan dit onderwerp doen wij dit op collectieve wijze. Dit houdt in dat wij ons richten op groepen ouderen, en géén (individuele) hulpverlening doen bij ouderen die ondervoed zijn.

Hoewel ondervoeding als speerpunt in GALA is genoemd, ligt onze focus op het promoten van gezond gedrag. Dus onze bijdrage zal met name bestaan uit het informeren over  – en het bevorderen van – een gezond voedingspatroon. Met als doel ondervoeding tegen te gaan.

Het stimuleren van gezonde voeding en het voorkomen van ondervoeding is volgens ons onderdeel van een keten. Verschillende organisaties en professionals hebben hierin hun eigen verantwoordelijkheid. Naast collectieve preventie – onze taak – is het belangrijk dat er ook aandacht is voor ondervoeding in het welzijnswerk, bij sport en bewegen, in projecten voor valpreventie en in de zorg.

Praktijkvoorbeelden

  • In Druten is in de zomer/najaar 2025 de interventie Goed Gevoed Ouder Worden (Kenniscentrum ondervoeding) uitgevoerd. Het programma bereikte veel ouderen én mantelzorgers. Met voorlichting, een cursus en persoonlijke tips van een diëtist en fysiotherapeut. Als afsluiter was er een kookworkshop gericht op eenvoudige, eiwitrijke en voedzame gerechten voor spiermassa en energie. Meer info over dit project via onze gezondheidsmakelaar Maike Blokhuis. We bereiden het programma nu voor om in 2026 uit te voeren in Heumen.
  • In West Betuwe, Tiel, Buren, Culemborg en West Maas en Waal zijn in 2024 en 2025 presentaties gegeven aan professionals over (herkennen van) ondervoeding. Dit deden we vanuit de diverse netwerken Vitaal ouder worden/Geriatrie. Lees hier meer over hoe dit er uit ziet in Buren: Ondervoeding op de agenda bij Netwerk Vitaal Ouder Worden in Buren.
  • Netwerk Ouderen in Nijmegen Dukenburg heeft een stroomdiagram (risico op) ondervoeding gemaakt.
  • Binnen diverse Ketenaanpakken Valpreventie wordt actief samengewerkt met diëtisten en worden senioren geïnformeerd over voeding in het kader van valpreventie. Onder andere in Culemborg en Nijmegen.
  • Senioren informeren we via onze website over het onderwerp op B1 niveau. Deze teksten zijn vrij te gebruiken voor iedereen.

Onderzoek, monitoring en advies

In 2025 deed de GGD mee aan een onderzoek in opdracht van het ministerie van VWS naar ondervoeding bij thuiswonende ouderen (65-80 jaar). Een interdisciplinaire groep studenten schreef een adviesrapport(NV Dietisten) waarin ook een belangrijke rol voor de GGD is opgenomen.