Het aantal thuiswonende ouderen dat valt is hoog. Valpreventie is daarom een landelijk speerpunt. Onze eigen aanpak Valpreventie bedient alle oorzaken van vallen en draait om méér dan valtrainingen: ook veilig medicijngebruik, veilig fietsen, een gezonde leefomgeving en inbedding van bewegen in aanbod voor senioren (bijvoorbeeld bij sportverenigingen en in dagbesteding) zijn hierin van belang. We sluiten met onze aanpak aan bij de landelijke Ketenaanpak Valpreventie van Veiligheid.nl.
In diverse gemeentes in de regio Gelderland Zuid zijn onze gezondheidsmakelaars en projectleiders actief om een integrale ketenaanpak in te richten.
Cijfers
Drie op de tien 65-plussers in onze regio vallen één of meerdere keren per jaar. Het risico op vallen neemt toe naarmate mensen ouder worden (bron: GGD Gelderland-Zuid). Ook het aantal fietsongelukken onder senioren stijgt. Maar liefst 55% van de fietsslachtoffers is ouder dan 65 jaar (VeiligheidNL).
Onze visie op valpreventie
Op basis van onze jarenlange ervaring, ondersteuning aan gemeentes en samenwerking met stakeholders hebben wij een visie ontwikkeld. Deze is passend bij onze taak (collectieve preventie & verbinding diverse domeinen) en geeft de wijze weer waarop volgens ons de grootste impact kan worden bereikt.
Focus op collectieve preventie zoals bewegen, een veilige woning, veilig verkeer; met een uitloop naar individuele preventie (voor hoog risicogroepen) middels geïndiceerde valpreventie trainingen.
Integraal. Dus vanuit meerdere domeinen (zorg, welzijn, sport/bewegen, openbare ruimte, wonen), het realiseren van een mix van interventies gericht op diverse determinanten, in samenwerking met meerdere partijen, voor diverse doelgroepen.
Benadering vanuit een positief doel ‘gezond ouder worden’ werkt motiverender voor senioren, in plaats vanuit het probleem ‘vallen’.
Duurzaamheid. Borgen van het thema binnen reguliere activiteiten voor ouderen in plaats van een eenmalige training (effect zal uitdoven).
Impact/bereik: Vanuit de leefwereld van ouderen, in overleg, op aanvraag en in en afstemming met ouderen. In plaats van aanbodgericht, top down
Zie ook ons meest recente advies aan gemeentes in de regio Gelderland Zuid hierover en de manier waarop wij valpreventie integreren in lopende activiteiten voor ouderen van Veiligheid.nl.
Voorbeelden van hoe wij valpreventie in onze regio vormgeven
- Samen met diverse samenwerkingspartners in Nijmegen hebben wij een video gemaakt over onze aanpak valpreventie in de gemeente Nijmegen.
- Wij hebben met een judodocent een Praktische training valpreventie ontwikkeld voor begeleiders van ouderen, om op laagdrempelige en goedkope wijze valpreventie in te bedden in regulier aanbod. Samen met de Gelderse Sport Federatie gaan wij onderzoeken of wij deze workshop kunnen uitrollen in heel Gelderland.
- Gezien het aantal valongevallen op de fiets dat toeneemt promoten wij ook trainingen fietsvalpreventie. In bijgaand artikel lees je meer over onze samenwerking met nieuwe spelers op de markt.
- In Nijmegen West hebben wij het onderwerp ‘veilig medicijngebruik’ opgenomen in onze valpreventie aanpak. Sommige medicijnen verhogen de kans op duizeligheid en daardoor op een val. In samenwerking met een apotheker wordt bekeken of er andere medicijnen mogelijk zijn, een lagere dosis of zelfs op helemaal afbouwen een optie is. Deze methode willen we ook in andere gemeentes gaan toepassen.
- Op 15 september start de najaarsronde van de coronaprik. Wie niet naar een vaccinatielocatie kan komen, krijgt de prik thuis. In een aantal gemeenten in Rivierenland doen sommige 65-plussers daarnaast mee aan een proef waarbij ook hun valrisico wordt getest.
- Om ouderen laagdrempelig bewust te maken van valrisico’s ontwikkelde gemeente West Betuwe een Kletspot. In groepsverband gaan deelnemers op een speelse en interactieve manier in gesprek over het thema Vallen.
Wij lenen diverse (gratis) materialen uit, zoals de Smartfloor, een banner, de spellen Dobbelfit en ‘Huisje Weltevree’ en een testkoffer van VeiligheidNL. Deze zijn te lenen via gezondleven@ggdgelderlandzuid.nl.
Smartfloor
In opdracht van de gemeentes in het Rijk van Nijmegen zijn 2 Smartfloors aangeschaft. Deze kunnen gratis geleend worden door eenieder die hiervoor een instructie heeft gevolgd. Bekijk de website van Smartfloor.
Huisje Weltevree
Het gezelschapsspel ‘Huisje Weltevree’ gaat in op verschillende vragen rond valpreventie en is bestemd voor 65-plussers en mantelzorgers. Het spel kan gespeeld worden in groepen ouderen zoals bij de dagbesteding, ontmoetgroepen of als onderdeel van een valtraining.
Kunnen medicijnen een invloed hebben op vallen?’, ‘Waarom laat je best geen vochtige dweil liggen om de voeten te vegen?’, ‘Zit er enige waarheid in het spreekwoord ‘rust roest’?’, en nog veel meer. Herkenbare spelsituaties brengen discussies op gang en door ervaringen uit te wisselen leer je van elkaar.
Bekijk het Spel: ‘Huisje Weltevree’ | Gezondheidsmakers
Banner
Deze banner is voorzien van de slogan ‘Vallen? Voor mij geen struikelblok!’. Te gebruiken bij vitaliteitsdagen, voorlichtingsbijeenkomsten, testdagen, ouderenbeurs e.d. Wordt geleverd in een tas met een hengsel om over de schouder op te tillen.
Dobbelfit
Dit actieve luchtige spel maakt ouderen op een leuke manier ervan bewust dat ze zelf veel kunnen doen om een val te voorkomen. In het spel is er aandacht voor bewegen, aanpassingen in en om huis, medicatie, gezonde voeding, zicht en schoeisel. Dit spel wordt in teams van 2 of 3 personen gespeeld. Het maximaal aantal deelnemers is 9. In aangepaste vorm is het ook mogelijk om het spel met 2 personen te spelen.
Het spel zit in een platte doos en is vrij licht van gewicht.
Testkoffer Veiligheid.nl
Deze testjes en oefeningen zijn gericht op zelfstandig wonende ouderen (vnl. 75-plussers) met een lagere Sociaal Economische Status (SES). Deze ouderen zijn vaak niet geholpen met schriftelijke informatie. De koffer is licht van gewicht, bevat een handleiding voor professionals en kan in groepen ouderen toegepast worden. Ook geschikt voor op een vitaliteitsdag e.d.Benieuwd naar onze handreiking? Bekijk de handreiking integrale aanpak valpreventie (laatste versie 2023).
Onderzoek en monitoring
Wij zijn natuurlijk benieuwd naar de effecten van onze aanpak valpreventie. Wij doen daarom, met ondersteuning van ZonMW een effectonderzoek. Voor meer informatie hierover vind je op de website van de Academische werkplaats AMPHI. Samen met andere GGD-en in Oost-Gelderland doen wij regelmatig panelonderzoeken onder ouderen. Zo is er in maart 2024 een uitgebreid onderzoek gedaan onder ouderen naar vallen (GGDGM). De landelijke ketenaanpak en de effecten daarvan worden lokaal gemonitord door het RIVM.