Een belangrijke opgave voor gemeenten is om in de implementatie van de Omgevingswet de aspecten gezondheid en veiligheid mee te nemen. De omgevingsdiensten, Veiligheidsregio en GGD in Gelderland-Zuid willen de gemeenten daarbij zo veel mogelijk ondersteunen.
De ODR, ODRN, Veiligheidsregio en GGD Gelderland-Zuid, hebben een notitie geschreven waarin de inrichting en uitvoering van hun gezamenlijke dienstverlening in het kader van de Omgevingswet wordt omschreven. De notitie richt zich op het kerninstrument ‘omgevingsvergunning’ en alles wat daarmee samenhangt. Daarbij gaat het in deze notitie met name om de vraag wanneer welke ketenpartners te betrekken bij initiatieven die afwijken van het omgevingsplan.
De GGD is een belangrijke raadgever voor de gemeenten op het gebied van de volksgezondheid. Als een initiatief ingebracht wordt en afwijkt van het onderliggende omgevingsplan, is het verstandig om het initiatief vanuit gezondheidskundig oogpunt te laten beschouwen door de GGD. In de notitie van ODR, ODRN, VRGZ en GGD Gelderland-Zuid wordt omschreven hoe dit proces kan verlopen.
In oktober en november 2020 is de notitie gepresenteerd aan de projectleiders Omgevingswet van de 14 gemeenten in Gelderland-Zuid. De gemeenten hebben naar aanleiding daarvan aangegeven volgens dit voorstel te willen werken. Dat betekent dat het belang van de volksgezondheid wordt meegewogen in beleid en bestuurlijke afwegingen in het ruimtelijk beleid.
Voorgestelde situaties waarbij het wenselijk is de GGD te betrekken
(uit samenwerkingsnotitie Omgevingsdiensten Rivierenland, Regio Nijmegen, Veiligheidsregio Brandweer en GGD GZ. nov 2020)
De GGD heeft expertise op het vlak van milieu en gezondheid en het bevorderen van gezondheid, en is daarin een belangrijke raadgever voor de gemeenten op het gebied van de volksgezondheid. Zo’n 4% van de ziektelast in Nederland wordt veroorzaakt door milieufactoren. De milieurisico’s zijn grofweg vergelijkbaar met andere gezondheidsrisico’s zoals overgewicht (VTV 2018).
De omgevingswet biedt de kans om via de inrichting van de buitenruimte een gezonde leefomgeving te creëren, waarbij inwoners worden beschermd tegen negatieve milieufactoren, en de gezondheid wordt bevorderd. Gemeenten kunnen daarmee voldoen aan de eigen zorgplicht om de gezondheid van burgers te beschermen en bevorderen.
De meeste gezondheidswinst is te behalen bij het beperken van blootstelling aan negatieve factoren en het verhogen van gezondheidsbevorderend aanbod:
- Beperken van blootstelling aan milieuverontreinigingen (bodem, lucht, water)
- Beperken van blootstelling aan fysische factoren (hitte, geluid, straling)
- Beperken van hinder en negatieve perceptie van de woonomgeving
- Bevorderen van de gezondheid (aanbod van beweegmogelijkheden, groen, voorzieningen en ontmoetingsplekken)
- Stimuleren en faciliteren van gezond gedrag (minimaal aanbod fastfood, rookvrije ruimtes, stimuleren mobiel vervoer, betaalbaar sportaanbod).
Als een initiatief ingebracht wordt en afwijkt van het onderliggende omgevingsplan, is het verstandig om het initiatief vanuit gezondheidskundig oogpunt te beschouwen. In onderstaande lijst staan de situaties waarin het vanwege de aard en omvang van het initiatief of de aard van de omgeving nodig is de GGD om advies te vragen.
1. De ontwikkeling van nieuwbouwwijken (meer dan 50 woningen)[1];
2. Ontwikkelingen nabij verkeerswegen
Afstanden tot snelwegen |
Gevoelige bestemmingen[2] : niet binnen 300 meter. |
Afstand tot (hoofd)ontsluitingswegen met vrachtverkeer |
Gevoelige bestemmingen: 100 meter. |
Afstand tot wegen met meer 10.000 voertuigen per etmaal, drukke parkeerterreinen, tankstations en dergelijke: |
Gevoelige bestemmingen: 50 meter |
3. Ontwikkelingen nabij scheepvaart (vaarroutes, sluizen en havens)
4. Ontwikkelingen van en nabij veehouderij
Geen gevoelige bestemmingen, zijnde scholen, kinderdagverblijven, bejaarden-, verzorgings- en verpleeghuizen, woningen |
binnen 250 meter van een veehouderij |
binnen 2 km van geitenhouderij (> 50 geiten) |
in een gebied met meer dan 15 bedrijven binnen een straal van één kilometer |
5.Ontwikkelingen nabij (ondergrondse) hoogspanningslijnen, transformator- en verdeelstations
- Bebouwing buiten de zonegrens van 0,4 µT (microTesla).
6. Ontwikkelingen binnen spuitzones open gewasteelt
- Vanwege de onzekerheden over de blootstelling, vanuit voorzorg en vanwege de maatschappelijke onrust adviseert de GGD om vooralsnog niet af te wijken van de afstand van 50 meter.
7. Nieuwbouw en planontwikkeling van gevoelige bestemmingen op geluidbelaste locaties. >50dB (Lden). Vanuit de Wet geluidhinder is 63 dB de maximale ontheffingswaarde (binnenstedelijk en buitenstedelijk)
- Projecten waarvoor een milieueffectrapport moet worden opgesteld;
- Bij de realisatie van windturbines, biomassacentrales en mestvergisters
- (Mogelijke of te verwachten) ongerustheid bij omwonenden, scholen etc. over gezondheid in relatie tot de initiatieven / aanvragen;
[1] Toelichting: Indien meerdere woningen tegelijkertijd worden gerealiseerd, biedt dit eerder kansen om gezondheidsbevorderende elementen in te voegen in de omgeving.
[2] Gevoelige bestemmingen = Gevoelige bestemmingen zoals gedefinieerd in de Notitie amvb gevoelige bestemmingen luchtkwaliteitseisen (Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, 2009): Scholen (voor onderwijs aan minderjarigen), kinderopvang, bejaarden-, verzorgings- en verpleegtehuizen. De GGD beschouwt woningen ook als gevoelige bestemming omdat kinderen, ouderen en mensen met een zwakke gezondheid veel tijd/ de meeste tijd in een woning verblijven.